Polar Baykuş’ta hayat: özel rejimli müebbetlilerin dünyası

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Haritada bu nokta tundranın içine neredeyse eriyip gidiyor; gerçek hayatta ise ülkenin en kapalı yerlerinden biri. Kuzey Kutup Dairesi’nin ötesine saklanan, özel rejimli Polar Baykuş kolonisi, özgürlüğe bir daha kavuşmayacağına karar verilenlerin son adresi olarak kalıyor.

Buraya varmak, herkesin dayanabileceği bir yolculuk değil. İki gün tren, kudretli Ob’u geçiş, ardından yolsuz ve işaretsiz sonsuz bir permafrostta 50 kilometre—ancak ondan sonra Kharp yerleşimi beliriyor. Yaklaşık 150 sakin. Mahkûm sayısı bunun iki katı.

Üç bölge — ama birinden dönüş yok

Koloni üç kısımdan oluşuyor:

• özel rejim — müebbet hapis yatanlar için;
• sıkı rejim — uzun süreli cezalar için;
• yerleşim tipi koloni — görece daha yumuşak koşullar.

Asıl yapı, müebbetliler için dört bloktan ibaret. Birkaç sıra tel örgü, yüksek gerilim, her köşede kameralar, çevre hattında otomatik tüfekli nöbetçiler. Gözetleyen gözlerin erişemediği tek bir kör nokta yok.

Yer daralırken hücre de daralıyor

Hayat, iki kişi için ayrılmış dört metrekarede akıyor. Metal yatak, masa, lavabo, tuvalet — hepsi bir adım arayla. Pencerede parmaklık var, yanına yaklaşmak yasak. Uzakta ancak ince bir gökyüzü şeridi seçiliyor. Yüksek sesle konuşmak yok — fısıltıdan ötesi yasak. Çarpıcı bir ayrıntı: mahkûmların çoğunun yüksek ya da mesleki eğitimi var. Birçoğu sıradan işlerde çalışıyor, kariyer kuruyordu. Tek bir hata — ya da tek bir suç — hepsini silip attı.

Hiç sapmaya izin vermeyen bir rutin

Burada zaman öyle düzenlenmiş ki ne seçenek kalıyor ne de hayal.

• 06:00 — kalkış;
• 06:10 — egzersiz;
• 06:30 — yoklama;
• 07:00 — kahvaltı.

Günlük hava alma yaklaşık iki saat sürüyor; tavan yerine ızgara bulunan beton bir avluda. Çalışmak, ancak on yıl boyunca tek bir disiplin cezası almayanlara açık. Diğerleri okuyor, mektup yazıyor, susuyor. Gün hep aynı gün.

Polar Baykuş’ta kimler yatıyor

Tüm ülkenin adını duyduğu isimler burada:

• Aleksandr Pıçuşkin — Bitsevskiy manyağı olarak bilinen;
• Nurpaşa Kulaev — Beslan saldırısının hayatta kalan tek faili;
• Denis Evsyukov — bir süpermarkette ateş açan eski binbaşı;
• Dmitri Butorin ve Oleg Belkin — Orekhovskaya suç örgütünün liderleri.

Ortak noktaları şu: cezaları hiç bitmeyecek.

Buradan kaçmak imkânsız — binayı terk edemediğiniz için değil

Koloninin tarihinde tek bir kaçış vakası yok. Biri mucize eseri nöbetçileri ve çitleri aşsa bile, karşısına bambaşka bir gerçeklik çıkar: Yolsuz 50 kilometrelik tundra. –50 ila –60 °C’ye inen ayaz. Buzlu Ob. Saklanacak yerin de, sığınacak çatının da olmadığı bir boşluk. Bu coğrafyada doğanın kendisi duvara dönüşüyor; kaçış fikri kâğıtta kalıyor.

Şartlı tahliye: daha çok kâğıt üzerinde duran bir ihtimal

Yasa gereği 25 yıl sonra mahkûmlar gözden geçirme talep edebiliyor. Serbest kalma şansı olanlar çok az. Bilinen tek örnek Anvar Masalimov: suç vasfı değiştirildi. İki yıl sonra yeni bir suçtan yeniden hapse döndü.

Neden şiddet görülmüyor

Son on yılda kolonide tek bir kavga ya da saldırı kayda geçmemiş olması dikkat çekici. Mahkûmlar, burada bölüşülecek bir şey olmadığını, hiçbir çatışmanın durumlarını değiştirmeyeceğini biliyor. Umudun teoride bile görünmediği yerde öfke de anlamını yitiriyor.

Zamanın akmayı bıraktığı bir nokta

Polar Baykuş, hapishaneden fazlası. Hayatın dört duvara çekildiği, geleceğin kadrajdan düştüğü bir yer. Dışarıda bitimsiz tundranın soğuğu; içeride hiçbir şeyin dolduramadığı bir boşluk. Buraya düşenler için yolun başka bir ucu yok.