Nefes darlığı neden olur, ne zaman tehlike işaretidir?

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Nefes darlığı—havayı yetmiyormuş gibi hissettiren o inatçı duygu—birçok kişiye tanıdık gelir. Günlük hayatta solunumumuz, kanımızdaki oksijeni sessiz sedasız olması gereken düzeyde tutar. Ama bazen beden, nefesi hızlandırarak uyarı verir; kulak kabartmaya değer bir işaret.

Nefes darlığı nasıl gelişir

Oksijen düzeyi düşmeye başladığında ilk tepkiyi akciğerler ve kalp verir. Beyne sinyal gönderirler; beyin de solunum merkezini devreye alır ve nefesimiz hızlanır. Oksijen dengelenince soluk alış verişi yeniden sakinleşir. Yine de bu açığın nedeni her zaman efor değildir; kimi zaman tetikleyici bir hastalık ya da altta yatan başka bir sorun bulunur.

Ne zaman nefes darlığı normaldir

• Fiziksel efor. Çalışan kaslar daha fazla oksijen ister. Antrenman sonrası hızlı nefes almak doğal bir yanıttır. Nefes darlığı beklenenden çabuk geliyorsa, kondisyonu gözden geçirmek için bir uyarı sayılabilir.
• Duygular ve stres. Kaygı, endişe ve korku adrenalin artışına yol açar. Bu da solunumu hızlandırır ve solunum kaslarını daha aktif hale getirir.
• Soğuk algınlığı ve burun akıntısı. Burun tıkanıklığı ve öksürük hava akımını zorlaştırır; nefes geçici olarak hızlanır.
• Uzun süre oturmak. Masaya eğilmek akciğer hacmini sınırlar. Sonrasında küçük bir efor bile insanı nefes nefese bırakabilir.
• Anemi. Demir eksikliği hemoglobini ve kanın oksijen taşıma kapasitesini düşürür; vücut bunu solunum hızını artırarak telafi etmeye çalışır.
• Fazla kilo. Ekstra vücut kütlesi kas ve organlara yük bindirir, nefes almayı zorlaştırır. Viseral yağ akciğerleri ve kalbi de sıkıştırabilir.
• Havasız odalar. Oksijeni düşük hava da nefesi hızlandırır.

Ne zaman nefes darlığı tehlikelidir

Aşağıdakileri fark ederseniz vakit kaybetmeden tıbbi yardım aramak gerekir:

• boğuluyormuş gibi hissetme;
• göğüs ağrısı ya da sıkışma;
• soğuk terleme ve halsizlik;
• ani nefes darlığı atakları;
• belirgin bir neden olmadan hızlı soluk alıp verme;
• derin nefes alamama;
• yüksek ateşle birlikte nefes darlığı.

Bu belirtiler; astım, kalp krizi, pulmoner emboli, pnömotoraks, kalp yetmezliği, zatürre, tiroit bozuklukları veya akciğer kanseri gibi ciddi durumlara işaret edebilir.

Nefes darlığı endişe veriyorsa ne yapmalı

Doktor randevusunu ertelemeyin. Uzman akciğerleri ve kalbi değerlendirir; kan tahlilinden röntgene ve EKG’ye kadar gereken testleri ister. Bazen açıklama yalındır: anemi, fazla kilo ya da düşük fiziksel aktivite. Böyle durumlarda beslenme, egzersiz ve günlük rutinle ilgili size özel öneriler verilir.

Önemlisi, ani başlayan ya da giderek kötüleşen nefes darlığını hafife almamaktır. Böyle anlarda temkin, hem sağlığı hem de yaşamı korumanın en etkili yolu olur.