Nötr ve faz kopmasında RCD davranışı: elektromekanik mi elektronik mi?

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Evlerdeki elektrik arızaları çoğu zaman aniden kendini belli eder—ışıklar söner, sigortalar atar. Ama daha sinsi senaryolar da vardır; örneğin nötr ya da faz iletkeninde kopma. İşte o anlarda, kaçak akım koruma anahtarının (RCD) çizgiyi tutup tutmaması, takılı olan tipe bağlıdır.

Korunmanın iki yolu

Modern RCD’ler iki kategoriye ayrılır: elektromekanik ve elektronik. Fark yalnızca devrede değil. Elektromekanik RCD, besleme geriliminden bağımsız çalışır. Akım trafosu ve açtırma mekanizması sayesinde, girişteki nötr kaybolsa bile kaçak akıma tepki verebilir.

Elektronik RCD ise tersine, çalışmak için enerjiye ihtiyaç duyar. Gerilim yoksa, içteki yükselteç ve kontrol elektroniği devreye girmez.

Nötr koptuğunda

Nötr kopması yaygın ve tatsız bir arızadır. Elektronik RCD için özellikle risklidir: kaçak olsa bile, cihaz beslenmediği için hattı açmaz. Elektromekanik koruma farklı davranır. Nötr, girişte ya da yük tarafında kopsa da açtırabilir. Biri canlı bir parçaya dokunursa ya da yalıtım zayıflarsa, cihaz yine devreye girer. Sahada çoğu zaman gözden kaçan bu bağımsızlık, göründüğünden daha kritik olabilir.

Faz kopması da RCD’yi sınar

Faz kopmasında tablo benzerdir. Elektromekanik RCD çalışabilir durumda kalır—bir iletkenin kaybı, kaçak akımları algılamasını engellemez. Elektronik üniteyse, kopma kendisinden sonra, aşağı yönde olduğunda devreyi keser. Kopma girişteyse, besleme tamamen yok olur ve koruma fiilen devre dışı kalır. Arıza anında nasıl bir güvenlik bekleyebileceğinizi de bu ayrıntı belirler.

Nötr kopması neden daha tehlikeli

Kayıp nötr, gerilimi olması gerekmeyen yerlere taşıyabilir. Bazı durumlarda nötr, toprak referansına göre “yükselir” ve ona dokunmak faza dokunmak kadar riskli hale gelir. Bu yüzden nötr yokken RCD’nin tepki verebilmesi özellikle önemlidir.

Hangisi: mekanik mi elektronik

Tartışma bitmiş değil. Elektronik RCD’lerin güçlü yanları var: daha karmaşık kaçak dalga biçimlerini algılayabilirler; bu da güncel cihazlar—televizyonlar, güç kaynakları, bilgisayarlar—için önem taşır. Elektromekanik modeller ise nötrün açıldığı o nadir ama tehlikeli anlarda daha güvenilirdir. Tesisatın her zaman kusursuz olmadığı eski binalarda bu üstünlük ayrı değer kazanır.

Nötr kopmasının kendisine karşı koruma, gerilim izleme röleleri gibi başka cihazlarla sağlanır. Yine de RCD ilk güvenlik bariyeridir; onun farklı durumlarda nasıl davrandığını bilmek, elektrik sistemleriyle çalışan herkes için esastır.