Gözde kum hissi: nedenleri, kuru göz ve etkili çözümler

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Gözlerde kum kaçmış gibi bir his, yanma ya da kaşıntı sık görülen şikayetlerdir. Kimi zaman nedeni basit ve kısa sürelidir; kimi zaman da daha ciddi durumların habercisi olabilir. Rahatsızlık kalıcılaştığında ertelememek en güvenli yaklaşım olur.

Ekran başında rahatsızlık

Bilgisayar karşısında ya da kitaba gömülerek geçirilen uzun zamanlar, gözleri sanki kumla doluymuş gibi hissettirebilir. Göz kırpma sayısı düşer, gözyaşı filmi daha hızlı buharlaşır ve ekrandan yayılan mavi ışık göz yüzeyinin hassas dokusunu tahriş eder. Pratikte, kısa ve düzenli molaların beklenenden fazla işe yaradığını görmek şaşırtmıyor.

Ne yardımcı olur:

• Düzenli aralar verin, odağı ekrandan uzak noktalara kaydırın.
• Yapay gözyaşı damlaları kullanın.
• Monitörü göz hizasında ve 50–70 cm uzakta tutun; kitabı yaklaşık 40 cm mesafede, 60° açıyla tutun.

Kuru hava ve çevresel etkenler

Ekranlar bir yana, soluduğumuz hava da etkili. Kışın kuru iç mekân havası ya da yaz sıcağı, toz, duman ve sert rüzgâr gözyaşının buharlaşmasını hızlandırır. Basit önlemler günlük konforu belirgin biçimde artırır.

Ne yardımcı olur:

• Nemlendiricileri yüzde 40–60 bağıl neme ayarlamak.
• Rüzgârlı havalarda koruyucu gözlük kullanmak.
• Nemlendirici göz damlaları.

Yaşa bağlı değişiklikler

50 yaş sonrasında gözler kendini daha az yağlar ve gözyaşının bileşimi değişir. Özellikle makula dejenerasyonu eşlik ediyorsa tahriş hissi artabilir. Günlük alışkanlıklarda yapılacak küçük ayarlamalar çoğu zaman fark edilir iyileşme getirir.

Ne yardımcı olur:

• Nemlendirici damlalar.
• Yansıma önleyici kaplamalı gözlükler.
• Beta‑karoten, lutein, C ve E vitaminleri ile omega‑3 içeren beslenme.
• Göz doktoruyla düzenli kontroller.

Hormonal dalgalanmalar

Menopoz ve gebelikte östrojen ve progesteron düzeylerindeki değişimler gözyaşı üretimini azaltabilir. Öngörülebilir bir tablo olduğu için önceden bir plan yapmak karşılığını verir.

Ne yardımcı olur:

• Nemlendirici damlalar.
• Göz doktoru ve kadın doğum uzmanıyla görüşmek.
• Menopoz döneminde olası hormon replasman tedavisi.

Sağlıksız alışkanlıkların etkisi

Alkol ve nikotin göz damarlarını genişletir, kan akımını değiştirir ve kuruluğu tetikler. Azaltmak ya da bırakmak çoğu zaman göz konforuna hızlıca yansır.

Ne yardımcı olur:

• Nemlendirici damlalar.
• Alkolü sınırlamak ve sigarayı bırakmak.

Gözle ilgili rahatsızlıklar

• Arpacık: Kirpik kılı folikülünün iltihabı.
• Konjonktivit: Gözün saydam dış zarının iltihabı.
• Blefarit: Enfeksiyon, kozmetik ya da lenslerle ilişkili olabilen göz kapağı kenarı iltihabı.

Ne yardımcı olur:

• Ilık kompresler, özenli göz kapağı hijyeni ve damlalar.
• Gerektiğinde göz doktoruna başvurmak.

Kontakt lens ve alerjiler

Uygun olmayan lens kullanımı ve alerjiler, gözyaşı filminin yayılmasını bozarak tahrişe yol açabilir. Düzenli ve dikkatli bir bakım rutini genellikle konforu geri getirir.

Ne yardımcı olur:

• Doğru lens bakımı.
• Yapay gözyaşı damlaları.
• Kuru göz yan etkisi yapmayan antihistaminikler.

İlaçlar ve vitamin eksiklikleri

Bazı antihistaminikler, tansiyon ilaçları ve antidepresanlar gözyaşı üretimini azaltabilir. A vitamini eksikliği gece körlüğüne ve kuru göz şikâyetine yol açabilir. Kalıcı rahatsızlığı kabullenmek yerine tedavi planını gözden geçirmek yerinde olur.

Ne yardımcı olur:

• İlaç değişiklikleri yalnızca doktor önerisiyle.
• Nemlendirici damlalar.
• A vitamini ve bunun açısından zengin gıdalar: havuç, ıspanak, karaciğer, yumurta, kabak.

Yaralanmalar ve cerrahi

Fotokeratit (gözün güneş yanığı), lazerle görme düzeltmesi, göz kapağı pitozu ve otoimmün hastalıklar kum hissine neden olabilir. Bu durumlarda iyileşme sürecinde gösterilecek özen belirleyicidir.

Ne yardımcı olur:

• Soğuk kompres ve gözler kapalı dinlenme.
• Nemlendirici damla ve jeller.
• Bazı durumlarda cerrahi.

Korunma ve bakım

• Risk faktörleri varken nemlendirici damlalar kullanın.
• Gözleri rüzgâr, toz ve güneşten koruyun.
• Düzenli olarak göz doktoruna görünün.
• Sağlıklı yaşam tarzı ve beslenmeyi sürdürün.

Gözde kum hissi kimi zaman geçici ve zararsızdır; ancak bazen daha ciddi sorunların sinyalini verir. Belirtilere dikkat kesilmek ve rahatsızlık uzuyorsa uzman randevusunu ertelememek, güvenli tarafta kalmanın en akılcı yolu.