Duszność – kiedy jest naturalna, a kiedy groźna? Co robić

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Duszność — uporczywe wrażenie, że brakuje powietrza — jest wielu osobom dobrze znana. Na co dzień oddech po cichu dba o właściwe dotlenienie krwi. Czasem jednak organizm włącza alarm, przyspieszając oddech — sygnał, na który warto zwrócić uwagę.

Jak pojawia się duszność

Na spadek stężenia tlenu jako pierwsze reagują płuca i serce. Wysyłają sygnał do mózgu, który uruchamia ośrodek oddechowy i każe nam oddychać szybciej. Gdy poziom tlenu się stabilizuje, oddech wraca do normy. Przyczyną takiego niedoboru nie zawsze jednak jest wysiłek; bywa, że uruchamia go choroba lub inny problem w tle.

Kiedy duszność jest naturalna

• Wysiłek fizyczny. Pracujące mięśnie potrzebują więcej tlenu. Po treningu szybszy oddech to naturalna reakcja. Jeśli zadyszka pojawia się zbyt szybko, to znak, by przyjrzeć się kondycji.
• Emocje i stres. Niepokój, lęk i strach wywołują wyrzut adrenaliny. To przyspiesza oddech i angażuje mięśnie oddechowe.
• Przeziębienie i katar. Niedrożny nos i kaszel utrudniają przepływ powietrza, co przejściowo przyspiesza oddychanie.
• Długie siedzenie. Zgarbiona pozycja przy biurku ogranicza pojemność płuc. Potem nawet niewielki wysiłek może zostawić nas bez tchu.
• Niedokrwistość. Niedobór żelaza obniża poziom hemoglobiny i zdolność krwi do przenoszenia tlenu, więc organizm kompensuje to szybszym oddechem.
• Nadwaga. Dodatkowa masa ciała obciąża mięśnie i narządy i utrudnia oddychanie. Tłuszcz trzewny może też uciskać płuca i serce.
• Zaduch. Powietrze o mniejszej zawartości tlenu także skłania do przyspieszenia oddechu.

Kiedy duszność jest groźna

Po pomoc medyczną warto zgłosić się od razu, jeśli zauważysz:

• uczucie duszenia się;
• ból lub ucisk w klatce piersiowej;
• zimne poty i osłabienie;
• nagłe epizody duszności;
• przyspieszony oddech bez oczywistej przyczyny;
• niemożność wzięcia głębokiego wdechu;
• duszność połączoną z wysoką gorączką.

Takie sygnały mogą wskazywać na poważne schorzenia, w tym astmę, zawał serca, zatorowość płucną, odmę opłucnową, niewydolność serca, zapalenie płuc, choroby tarczycy lub raka płuca.

Co robić, gdy duszność niepokoi

Nie odkładaj wizyty u lekarza. Specjalista oceni płuca i serce oraz zleci potrzebne badania — od badań krwi po RTG i EKG. Czasem wyjaśnienie jest proste: niedokrwistość, nadmierna masa ciała albo zbyt mało ruchu. W takich sytuacjach otrzymasz dopasowane zalecenia dotyczące diety, aktywności i codziennego rytmu.

Najważniejsze, by nie bagatelizować nagłej lub narastającej duszności. W takich momentach ostrożność najlepiej chroni zdrowie i życie.