20:40 25-11-2025

Taman Negara: najstarszy las deszczowy Ziemi (130 mln lat)

Изображение сгенерировано нейросетью Dall-e

Poznaj Taman Negara w Malezji – jeden z najstarszych lasów deszczowych świata. 130 mln lat ewolucji, unikalne gatunki, zagrożenia i dlaczego warto go chronić.

Gdy myślimy o naprawdę pradawnych zakątkach planety, zwykle pojawiają się przed oczami piramidy i prehistoryczne malowidła skalne. Tymczasem w Malezji jest miejsce starsze od tych kulturowych symboli: tropikalny las deszczowy Taman Negara, jeden z najstarszych na Ziemi. Szacuje się, że liczy około 130 milionów lat — żywy świadek epok, gdy same kontynenty miały inny kształt.

Gdzie leży ten las?

Taman Negara rozciąga się na terenie trzech malezyjskich stanów — Pahang, Kelantan i Terengganu — zajmując ponad 4 000 kilometrów kwadratowych. Skalę łatwo sobie wyobrazić: obszar wielkości czterech Moskw połączonych w jedną, bezkresną zieleń.

Tym, co go wyróżnia, jest ciągłość. Przez miliony lat pozostawał w dużej mierze niezmieniony, oszczędzony przez wstrząsy, które przekształcały inne krainy: bez wulkanicznych zawirowań, bez lodowców, bez niszczących kataklizmów. Z sezonu na sezon dojrzewał po cichu, zachowując pierwotny charakter, który sprawia wrażenie niemal ponadczasowego. Trudno oprzeć się wrażeniu, że to jedna z tych przestrzeni, które uczą pokory wobec czasu.

Co czyni go wyjątkowym?

To właśnie niezwykły wiek tłumaczy, dlaczego Taman Negara kryje wiele rzadkich roślin i zwierząt niespotykanych nigdzie indziej. Naukowcy zwracają uwagę, że takie lasy działają jak naturalne archiwum, zapisując dzieje przyrody poprzez nowe gatunki, które pojawiały się przez dziesiątki milionów lat.

Taman Negara nie jest w swojej długowieczności osamotniony. Malezyjski kompleks leśny Belum–Temenggor, również liczący około 130 milionów lat, formował się w tej samej epoce — gdy po Ziemi wciąż chodziły dinozaury.

Las pod presją

Wieczność to iluzja. Dziś takie ekosystemy mierzą się z twardą presją: budową dróg, wyrębem i zmieniającym się klimatem. Każde uderzenie spada na system, który powstawał przez niewyobrażalnie długi czas.

Trudna prawda jest taka, że takie lasy nie odrastają po prostu same. Jeśli znikną, nic równie bogatego i niepowtarzalnego ich nie zastąpi. To, co utracone, przepada bezpowrotnie. To rachunek, którego nie da się odroczyć.

Dlaczego to dotyczy nas wszystkich

Te lasy są globalnym dobrem wspólnym. Oczyszczają powietrze, stabilizują klimat i regulują obieg wody — działają jak płuca planety, podtrzymując życie daleko poza swoimi granicami. W tej perspektywie hasła o ochronie środowiska przestają być pustym sloganem.

Sto trzydzieści milionów lat — tyle ma ten przyrodniczy gigant, który przetrwał dinozaury, epoki lodowcowe i wzloty oraz upadki cywilizacji. To, czy dotrwa choćby do kolejnego tysiąclecia, zależy dziś od ludzkich decyzji.